Nie wszystkie kwiaty zakwitają razem.
Każdy ma swój czas i porę.” [cyt. K. Datkun-Czerniak)]
Dzieci, tak jak kwiaty, rozwijają się w różnym tempie. Jedne wolniej, drugie szybciej. Niektóre potrzebują po prostu więcej czasu, treningu, uwagi, poświęcenia. Nie znaczy to jednak, że są gorsze. I chociaż niektórym rodzicom ciężko jest zaakceptować „defekt” swojej pociechy, to ich rolą jest wspieranie dziecka w jego rozwoju. Z pomocą rodzicom przychodzą różne instytucje, w tym także przedszkole, szkoła, które organizują szereg zajęć wspomagających rozwój dziecka.
Niestety w obecnej sytuacji /pandemii koronawirusa/, gdy zajęcia w szkołach i przedszkolach zostały zawieszone i nie ma zajęć dodatkowych, np. korekcyjno–kompensacyjnych, reedukacyjnych, logopedycznych, dydaktyczno–wyrównawczych, postanowiłam przyjść z pomocą rodzicom dzieci z zaburzeniami rozwoju i przekazać im garść ćwiczeń do pracy w domu.
Posłużę się tutaj swoim doświadczeniem zawodowym, a także fachową literaturą. Ćwiczenia te mają zapewnić ciągłość terapii pedagogicznej, która została teraz przerwana. Mam nadzieję, że świadomi rodzice, skorzystają z przedstawionych przeze mnie propozycji, a czas spędzony z dzieckiem podczas kwarantanny nie będzie stracony.
Na początku zajmę się ćwiczeniami sprawności ruchowej, gdyż to one, oprócz funkcji zdrowotnej, mają wpływ na dalsze sukcesy dziecka. Tak naprawdę przedstawione tu ćwiczenia mają na celu usprawnianie techniki pisania, rysowania, a także czytania, koncentracji uwagi, orientacji przestrzennej i koordynacji wzrokowo – ruchowej.
Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej
- chodzenie i bieganie po podłożu równym i zróżnicowanym: slalomy, tory przeszkód,
- bieg do celu z wykonywaniem określonych czynności,
- chody i marsze ze zmianą kierunku ruchu na określony sygnał/dźwiękowy, wzrokowy/,
- podskoki obunóż i na jednej nodze: na skakance, gumie, gra w klasy, podskoki na trampolinie,
- skoki obunóż i na jednej nodze,
- zagadki ruchowe /imitowanie i odgadywanie czynności/,
- czołganie się, chodzenie na czworakach, przełażenie przez obręcz,
- ćwiczenia równoważne: chodzenie po narysowanej linii, krawędzi dywanu, desce, krawężniku, ławeczce, jazda na rowerze, hulajnodze,
- ćwiczenia rozmachowe rąk: wymachy do przodu, do tyłu, krążenia ramion /naśladowanie ptaków, samolotów, „orły na piasku”/,
- chwyty oburącz i jedną ręką,
- rzuty dowolne i do celu, np. gra w rzutki, koszykówkę,
- zabawy ruchowe – zręcznościowe: podrzucanie, odbijanie, rzucanie, toczenie, chwytanie różnych przedmiotów /piłki, obręcze, woreczki, serso/,
- zabawy zręcznościowe /pchełki, bierki, bilard, kręgle, stołowa koszykówka, kometka, tenis stołowy i ziemny, latające czapeczki/.
Ćwiczenia rozwijające sprawność manualną
- rozluźnianie napięcia mięśniowego rąk, np. malowanie długim, grubym pędzlem /może to być pędzel szczecinowy, jak do kleju lub pędzel do golenia/,
- malowanie farbami dużych płaszczyzn /kartony, gazety, arkusze szarego papieru/, malujemy od lewej do prawej lub góra – dół; pomalowane kartki mogą posłużyć do wykonania innych prac, np. wycinanek, układanek,
- zamalowanie dużej przestrzeni ograniczonej konturem /dużych konturów rysunków/
- pogrubianie konturów dużych form geometrycznych i dużych rysunków,
- malowanie pędzlem dużych form kolistych z zachowaniem kierunku pisania owali liter /odwrotnie do ruchu wskazówek zegara, zaczynając od miejsca cyfry 2/; malujemy płynnym, ciągłym ruchem; do malowania używamy dużych arkuszy papieru, np. papier pakowy,
- malowanie jednocześnie obydwiema rękami na dużym arkuszu prostych wzorów,
- malowanie dużych form falistych i szlaczków,
- układanki płaskie /obrazkowe, geometryczne/, klockowe z zachowaniem stopnia trudności: na wzorze, według wzoru i bez wzoru /z pamięci/,
- montowanie konstrukcji z dużych elementów /klocków, krążków/,
- malowanie suchym palcem na arkuszu zamalowanym farbą,
- malowanie pęczkiem waty na zamalowanym arkuszu papieru,
- modelowanie w plastelinie, modelinie, glinie, cieście /podczas lepienia pierogów, pieczenia/, masie solnej – przepis na masę solną znajdziesz klikając w ten link/; można samodzielnie zrobić wiele mas spożywczych, które są bezpieczne dla dzieci – pomysły na nie znajdziecie, np. na tej stronie,
- wycinanie z papieru z uwzględnieniem stopnia trudności: cięcie po linii prostej, łamanej, falistej, wycinanie form geometrycznych i konturowych rysunków,
- wycinanki – naklejanki z papieru, materiału, włóczki,
- wydzieranki – naklejanki: tworzenie mozajek, kompozycji z kolorowych pasków, figur,
- nawlekanie koralików, guzików, makaronu na sznurek lub patyczek szaszłykowy, drucik,
- składanki papierowe /łódeczki, samoloty, czapki itp./, wiele pomysłów na origami można znaleźć w internecie,
- zwijanie sznurka, nici na szpulkę, wełny w kłębek, owijanie skakanki na dłoni,
- haftowanie /sznurowadłem lub grubą włóczką/ na tekturkach, papierowych tackach z dziurkami wykonanymi dziurkaczem lub wkładce do zlewozmywaka; pierwsze wzory powinny być proste, z małą ilością dziurek, a potem coraz trudniejsze,
- stemplowanie, np. stemplami zrobionymi z ziemniaków, liści,
- zbieranie drobnych elementów dwoma palcami, obrywanie szypułek owoców, później próby zbierania drobnych przedmiotów pęsetą,
- ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu.
Ćwiczenia graficzne
Od początku należy zwracać uwagę na to, czy dziecko dobrze trzyma przyrząd do pisania. Prawidłowy uchwyt pisarski znajdziesz tutaj [link].
Teraz można już ćwiczyć:
- pogrubianie konturów, wodzenie po wzorze figur geometrycznych, prostych szlaczków, konturów obrazków,
- rysowanie wzorów po śladzie kropkowanym, kreskowym,
- rysowanie form kolistych z zachowaniem kierunku pisania owali liter – chodzi o wyrobienie prawidłowego nawyku pisania niektórych liter,
- rysowanie za pomocą szablonów figur geometrycznych i nieskomplikowanych przedmiotów, według stopnia trudności: szablony wewnętrzne /wycięty otwór w tekturce lub tworzywie/ i szablony zewnętrzne /wycięty kształt do obrysowania/,
- kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną lub papier śniadaniowy, koszulki biurowe na dokumenty, rysowanie na matowym szkle, folii,
- zamalowywanie kredkami małych przestrzeni /konturów stempelków, obrazków z książeczek do malowania/,
- kreślenie linii w ograniczonym polu, np. „gra w kartofelki”, labirynty,
- kreskowanie – wypełnianie konturów kolorem za pomocą równoległych kresek poziomych lub pionowych /z zachowaniem kierunków od lewej do prawej lub od góry do dołu/,
- rysowanie kredkami lub flamastrami szlaczków literopodobnych w liniaturze, w zmniejszającym się stopniowo wymiarze liniatury, według stopnia trudności: wodzenie po wzorze, kończenie rozpoczętego wzoru, odwzorowanie; gdy dziecko ma trudności, możemy narysować szlaczek ołówkiem, a dziecko kreślić będzie po liniach flamastrem,
- odtwarzanie układów linearnych z elementów powtarzających się cyklicznie, różniących się kształtem, kolorem, wielkością /np. kwadrat, kółko, trójkąt, prostokąt, itp./ zgodnie z kierunkiem pisania – od lewej do prawej,
- rysowanie szlaczków obrazkowych /linearnych układów/ zgodnie z kierunkiem pisania,
- rysunki dowolne kredkami świecowymi lub ołówkowymi.
Do ćwiczeń sprawności ruchowej zaliczyłabym także czynności samoobsługowe, na które teraz w czasie kwarantanny rodzice mogą poświęcić więcej czasu.
Czynności samoobsługowe
- samodzielne ubieranie się, spożywanie posiłków – posługiwanie się łyżką, widelcem, nożem,
- nakrywanie do stołu,
- mycie, wycieranie twarzy, rąk, nóg, pranie drobnych rzeczy,
- sznurowanie butów – można samemu wykonać z tektury but treningowy lub skorzystać z propozycji na stronie [link],
- zapinanie guzików, zamków błyskawicznych,
- zakręcanie i odkręcanie kranów, nakrętek na butelkach, słoikach, zamykanie i otwieranie różnych pudełek.
Nie sposób wymienić wszystkich ćwiczeń. To tylko jedne z niewielu, które mają pomóc dziecku w pokonywaniu trudności rozwojowych. Dla rodziców niech będą te ćwiczenia szansą na zrozumienie potrzeb swojego dziecka oraz wzmocnienie swoich rodzicielskich kompetencji i zaakceptowanie trudnej sytuacji, jaką jest wychowanie dziecka z zaburzeniami rozwoju.
Życzę wszystkim rodzicom cierpliwości i wytrwałości.
Irena
Przydatne linki:
- ćwiczenia percepcji wzrokowej
- układanki figuratywne
- szablony do układania kolorowych patyczków
- kropki i kwadraty
- park orientacji przestrzennej
- dopasowywanie kwiatków
Literatura:
- Czajkowska Irena, Herda Kazimierz, Zajęcia korekcyjno–kompensacyjne w szkole, Warszawa WSiP 1989
- Gąsowska Teresa, Pietrzak – Stępkowska, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, WSiP, Warszawa 1994
- Skorek Ewa Małgorzata, Terapia pedagogiczna , Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2004
- Waszkiewicz Elżbieta, Zestaw ćwiczeń do zajęć korekcyjno–kompensacyjnych dla dzieci przedszkolnych, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno–Pedagogicznej MEN, Warszawa 1994
