Jak pomóc dziecku z zaburzeniami percepcji słuchowej?

Jak ćwiczyć percepcję słuchową? 

(według E. Waszkiewicz)

Stymulacja słuchowa rozpoczyna się jeszcze w łonie matki, dziecko zaczyna słyszeć pierwsze dźwięki około 6-go miesiąca życia płodowego i każdego dnia doskonali tę umiejętność. Ćwiczenia percepcji słuchowej można rozpocząć u dziecka na każdym etapie rozwoju, a im prędzej zaczniemy, tym lepsze efekty osiągniemy w przyszłości. Ważna jest tutaj rola rodziców i nauczycieli przedszkola, aby jak najszybciej uchwycić problemy dziecka i wcześnie stymulować rozwój funkcji analizatora słuchowego. Umożliwi to całkowite lub chociażby częściowe wyrównywanie deficytów rozwojowych w okresie poprzedzającym pójście dziecka do szkoły.

Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik:

• uściślenie rozumienia znaczenia pojedynczych wyrazów określających nazwy zwierząt, roślin, przedmiotów, części ciała, barwy, stosunków przestrzennych, liczb,
• słuchanie treści opowiadań podawanych ustnie lub w połączeniu z materiałem konkretnym,
• powtarzanie wyrazów, krótkich zdań, opowiadań po innej osobie,
• nazywanie przedmiotów, cech czynności, kolorów, części ciała u siebie i osoby naprzeciw,
• układanie zdań z podanymi wyrazami,
• wymienianie jak największej liczby wyrazów: nazw zwierząt, mebli, wyrazów zaczynających się określoną głoską,
• opowiadanie treści obrazków, historyjek obrazkowych,
• próby samodzielnego, zrozumiałego wypowiadania się:
  • opowiadanie różnych zdarzeń, relacjonowanie własnych przeżyć, oglądanych filmów, słyszanych audycji, przeczytanych książek,
  • nawiązywanie kontaktów społecznych z dziećmi i dorosłymi,
  • zabawy tematyczne,
  • udział w występach teatrzyku samorodnego (improwizacji) itp.,
  • rozmowy telefoniczne.

Kształcenie wrażliwości słuchowej, różnicowanie dźwięków nie wchodzących w skład mowy ludzkiej:

• odtwarzanie układem przestrzennych struktur czasowych:
  • ustawianie klocków zgodnie z usłyszanymi uderzeniami w bębenek, tamburyn, dłonie, blat,
  • zapisywanie kropkami usłyszanych struktur rytmicznych,
  • rysowanie szlaczków w rytm uderzeń,
• odtwarzanie układów przestrzennych strukturami czasowymi:
  • widząc układ klocków, dziecko wystukuje ich strukturę,
  • widząc zapis typu „u u u u u” odczytuje nazywając litery,
• kojarzenia wzrokowo – słuchowe struktur przestrzennych z czasowymi: dziecko patrzy na układy pogrupowanych klocków (kropek) i słuchając rytmicznych uderzeń stara się skojarzyć układ z odpowiadającym rytmem,
• różnicowanie natężenia dźwięków,
• rozpoznawanie dźwięków różnych przedmiotów z otoczenia:
  • odgłosów dochodzące z ulicy,
  • sygnałów różnych pojazdów,
  • dźwięków powstających przy pracy różnych maszyn, urządzeń,
  • dźwięków charakterystycznych dla różnych przedmiotów, w zależności od materiału, z jakiego zostały wykonane,
  • głosów ptaków, zwierząt.
• udział w koncertach muzycznych, wyjścia do filharmonii.

Różnicowanie dźwięków mowy ludzkiej:

Ćwiczenia słuchu fonematycznego

• różnicowanie słów podobnie brzmiących, np. czapka – żabka, bucik – budzik,
• różnicowanie takich samych sylab w szeregu różnych lub o podobnym brzmieniu, np. pa, ga, da,
• powtarzanie par słów opozycyjnych typu bary – pary,
• podawanie wyrazów o znaczeniu kontrastowym, np. biuro – pióro,
• nazywanie wskazywanych przedmiotów, których nazwy różnią się głoskami korelacyjnymi: dźwięczna – bezdźwięczna, ustna – nosowa, o różnym miejscu artykulacji,
• segregowanie obrazków ze względu na właściwości głoskowe w ich nazwach, np. dźwięczne – bezdźwięczne.

Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:

• podawanie liczby głosek w wyrazie (analiza),
• podawanie głosek ze względu na jej lokalizację: pierwsza, druga, ostatnia (czyli wyodrębnianie),
• podawanie liczby sylab w wyrazie (analiza),
• podawanie sylaby ze względu na jej lokalizację (wyodrębnianie),
• kończenie zaczętego wyrazu (synteza),
• podział lub synteza wyrazu: sylabowa, głoskowa,
• uzupełnianie treści słyszanego opowiadania obrazkiem.

Utrwalenie pamięciowych mechanizmów mowy, tzw. ciągów słownych

• nauka wierszy, fragmentów tekstów, dni tygodnia, pór roku, godziny itp.,
• powtarzanie samogłosek i ich grup oraz spółgłosek,
• powtarzanie sylab i połączeń sylabowych,
• powtarzanie wyrazów łatwych i trudnych fonetycznie i znaczeniowo,
• powtarzanie długich i krótkich zdań,
• powtarzanie cyfr,
• nauka tabliczki mnożenia,
• rymowanki.

Współcześnie coraz częściej korzystamy ze środków wizualnych (telewizja, komputer), które dostarczają gotowego obrazu, rozleniwiają mózg i zabijają wyobraźnię – podstawę skutecznego zapamiętywania tego, co słyszymy. Dodatkowo życie w hałasie i szumie nie mobilizuje do słuchowego różnicowania podobnych dźwięków, nie tylko głosek. Dodajmy do tego jeszcze nasze zapracowanie i ciągły brak czasu dla dzieci, rodziny. I gotowe! Mamy gwarantowane, że nasze dziecko będzie miało zaburzoną percepcję słuchową. Teraz, gdy szaleje wirus, przedszkolaki nie uczestniczyły w zajęciach rozwijających słuch przez 2 miesiące. We wrześniu może okazać się, że niektóre dzieci w pierwszej klasie, będą miały problemy z analizą i syntezą słuchową wyrazów. Może warto jeszcze poćwiczyć z dzieckiem? Szczerze polecam, bo w dzieciństwie niewiele zależy od dzieci, ale wiele od rodziców. Warto wziąć sobie to do serca.

Życzę sukcesów w pracy z dziećmi i do zobaczenia.

Irena